-
1 зэрыцIалэ
уз зэрыцIалэ см. уз. -
2 дезинфекцэ
дезинфекция/ Уз зэрыцIалэ къэзыгъэхъей хупсхэр, микробхэр щхъухь хэкIэкIэ укIыным ехьэлIа лэжьыгъэ.Дезинфекцэ щIын. -
3 жьэн
I (мажьэ) неперех. гл. жариться, печься/ МафIэм тетурэ шхын гуэр хьэзыр хъун.ЩIакхъуэр жьэн.* МафIэм и гъунэгъу лыр мажьэ. (погов.)1. см. тхьэмбыл.2. {человек} болеющий туберкулезом легких, чахоткой/ Жьэн уз зыпкърыт.жьэн зэкIэрыщIа см. жьэнфэн.жьэн уз туберкулез легких, чахотка/ Микроб гуэрхэм тхьэмбылым къыщагъэхъу уз зэрыцIалэ.Жьэн уз къефыкIын. -
4 зэпах
зэпах уз кубано-зеленчукские см. уз зэрыцIалэ. -
5 кIаблэ
I название болезни животных ( обычно у лошадей)/ Iэщым (нэхъыбэрэ шым) къеуалIэ уз зэрыцIалэ.Шыр кIаблэ хъуащ.II название сока, выжимаемого из орешника/ Дей жыгым къыщIаш ткIуаткIуэ.* Дей жыгым и кIаблэхэмкIэ фпIымэ, езэгъынущ {сабийм} анэ быдзышэм хуэдэу. Нарт. -
6 лышх
проказа/ Фэм къеуалIэ уз хьэлъэ зэрыцIалэ мыхъуж.Лышх къеузын. Лышхым ихьын. -
7 митэ
заразная болезнь ( у животных)/ Iэщым къеуалIэ уз зэрыцIалэ лъэпкъ. -
8 ней
I 1. глаза, выражающие злобу, гнев/ Е, губжь къызыщIих нэ.* - Хьэуэ, хъункъым, Сэтэней, Хасэм нейкIэ укъыхэплъэу Жырым хуэдэу плъа ди нартхэм Уи къуэ цIынэр къыдэпшалIэу! Нарт.2. злоба, злость, недоброжелательство/ Биигъэ, жэгъуэгъугъэ, ижыгъэ.* {ЛIыхъусан:} - Уи ней, КIэрэф, плъэкIын щыIэм, КъызэпщIэну къыумыгъанэ. Акъ. З.3. дурной глаз/ Языныкъуэхэм къазэрыфIэщIымкIэ, зэплъым зэран хуэхъу, Iей къыхуэзышэ нэ.Ней иIэун.{И} ней (къы)щыхуэн относиться недоброжелательно, стараться причинять зло.* Хэт и пIалъэ епцIыжми, Псатхьэ и ней къыщыхуэ! Къэб. п. и ант.II трахома/ Нэм къеуалIэ уз зэрыцIалэ.Нейм нэф ихъукIын.III плотно или с частыми узлами сплетенный, сотканный/ Iуву, зэгъэкIуауэ ща, хуа, мыцIырхъ.ЩэкI ней. Чий ней. Хъы ней.IV ласковое обращение к бабушке или к матери/ Анэшхуэм, зэм-зэми анэм зэрызыхуагъазэ гъэфIэгъыбзэ псалъэ.V целый (напр. год)/ Псоу, зыри хущымыщIэу (, илъэс ней). Мазищ ней дэкIын. Илъэс нейкIэ пэп-лъэн. -
9 ныбажэмыжакъуэ
дизентерия/ ЛъыкIэ узыгъэныбажэ уз зэрыцIалэ. -
10 пэгъубжэ
вет. вертячка ( болезнь лошадей)/ Шы уз зэрыцIалэ, псынщIэу и Iэзэгъуэ имыгъуэтмэ, шыр щхьэзэ хъурэ къытехуэрэ илIыкIыу.* Шы и пIалъэ зыщIэхэм псынщIэу шы пэгъубжэр къыхагъэжри лъы фIейр кърагъэжрэ ягъэхъужу щытащ. фольк. -
11 псчэуз
мед. коклюш/ Сабийхэм къеуалIэ псчэ зэрыцIалэ.Сабийм псчэуз къеуэлIэщ. -
12 тало
мед. холера/ Зэман кIэщI дыдэкIэ цIыхур зыгъалIэ кIуэцI уз зэрыцIалэ.Талор уз зэрыцIалэщ.Талом ихьын умереть от холеры.* Гуауэу зы сабийкъым ихьар тало узым. Щ. А. -
13 техьэгъуэ
мед. малярия/ Температурэ къозыт, зэман-зэманкIэрэ укIэзызу щIыIэм уезыгъэубыд уз зэрыцIалэ.* ПсыпцIэ аргъуейхэм техьэгъуэ уз къапокI. Б. ТI.Техьэгъуэ къытехьэн подвергнуться приступу малярии. -
14 уз
боль; болезнь/ Игъэгуауэщхьэуэ, щхьэлажьэ, къарууншэ ищIу цIыхум е псэущхьэм IэпкълъэпкъкIэ, кIуэцIкIэ игъуэт ныкъусаныгъэ.Дзэ уз. Уз хьэлъэ.* Узыр къэкIуэгъуафIэ щхьэкIэ кIуэжыгъуафIэкъым. (погов.)Уз егъэгъуэтын (етын) наказать кого-л.Зи уз кIуэдын да сгинут твои болезни ( вежливая форма обращения).* Фахэуэркъэ, зи уз кIуэдын, напэр нэфхьи хэкум фихьэж. фольк.Уз кIуэцIыгъэхьэн = уз етын.Уз кIуэцIыхьэн проникнуть вовнутрь - о болезни.Уз къэгъэхъеин поднять скандал.Уз къэщтэн заболеть.Уз къеуэлIэн = уз къэщтэн.Уз пкърытын быть больным, болеть.Уз хуэхъун стать источником болезни для кого-л.Зи уз схьын чтоб я перенёс твою болезнь ( вежливая форма обращения).Узым зэфIигъэпкIэн скрутить кого-л. - о болезни.Узым зэщIиIулIэн одолеть кого-л. - о болезни.Узым иутхыпщIын обессилить кого-л. - о болезни.Узыр зытегъэкIуэн дать одолеть себя болезни.Узыр {и} кIапцIэм исщ! черта лысого, черта с два!Узыр кIэрыхужын (кIэрыхун) выздороветь, исцелиться.Узыр {и} кIуэцIыкIыщIэ лъапсэм илъщ = узыр {и} кIапцIэм исщ.Узыр кIуэцIытIысхьэн засесть внутри - о болезни.Узыр къэхъеижын возобновиться - о болезни.уз зэрыцIалэ заразная болезнь/ Къызэузым къыбгъэдэкIыу, къыпкърыкIыу нэгъуэщIхэм хуэкIуэ уз. -
15 узышхуэ
эпидемия ( болезни)/ ЩIыпIэшхуэ иубыдауэ цIыху куэдым къеуэлIа уз зэрыцIалэ, куэд зэрыкIуэдыкI.Узышхуэ къежьэн. -
16 урыс
урысхэр русский, русская; русские/ Россием нэхъыбэу щыпсэу лъэпкъ, а лъэпкъым щыщ цIыху.урыс аркъэ водка/ Гъавэм къыхащIыкI фадэ гуащIэ./ Iэщым ирагъэшх къэб./ Уз зэрыцIалэ.урыс хьэку русская печь/ Хьэкушхуэ и мафIэ ищIапIэ бжэмкIэ ирагъэувэурэ щIакхъуэ щагъажьэу, ерыскъы щагъэхьэзыру, и гущIыIуми гъуэлъыпIэ иIэу.урыс щIакхъуэ буханка, каравай/ ФIыуэ гъэтэджа, хьэку кIуэцIкIэ гъэжьа щIакхъуэ; бэзэр щIакхъуэ.Урыс щIакхъуэ къэщэхун. -
17 фаджэ
I невзрачный, непривлекательный (о ком-л.)/ Фэ зытемыт, мыдахэ, Iей. Iэщ фаджэ.II мед. проказа/ Фэри кIуэцIыкIыщIэри зыщтэ уз зэрыцIалэ.Фаджэ къеуэлIэн. -
18 фафIэ
I человек с привлекательной внешностью/ Зи теплъэкIэ гурыхь, фэ зытет.* ЛIы фафIэ.II мед. рожа/ ЩIыфэ уз зэрыцIалэ. ФафIэ узым и цIэ ириIуэртэкъым “дахэкIэ” еджэрт. -
19 фашхэ
мед. чесотка/ ЩIыфэ уз зэрыцIалэ, щIыфэ къиткIуэткIуар егъэлеяуэ игъашхэу. -
20 фэгъазэ
мед. корь/ ЩIыфэр къизыгъэлъэлъ сабий уз зэрыцIалэ.
Страницы
- 1
- 2